Ochrona przyrody w Polsce

Ochrona przyrody to ogół działań, mających na celu zachowanie bioróżnorodności. Jej historia w Polsce sięga czasów Bolesława Chrobrego (który ograniczył polowania na bobry).

Aktualnie w Polsce obowiązuje ustawa o ochronie przyrody z dnia 16.04.2004 r. Jej celem jest:

• utrzymanie stabilności ekosystemów i trwałości procesów ekologicznych,
• zachowanie bioróżnorodności, w tym zapewnienie ciągłości istnienia wszystkich gatunków wraz z ich siedliskami,
• ochrona walorów krajobrazowych, zadrzewień oraz zieleni w miastach i wsiach,
• utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody,
• kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody poprzez działalność edukacyjną, informacyjną i promocyjną.

Wyróżniamy 10 form ochrony przyrody. Są to:

1. Parki narodowe - zgodnie z ustawą "obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów". W Polsce istnieją 23 parki narodowe.

Kampinoski Park Narodowy

Tatrzański Park Narodowy

Białowieski Park Narodowy

2. Parki krajobrazowe - różnią się od Parków narodowych tym, że można w nich prowadzić działalność gospodarczą i rolniczą.

Suwalski Park Krajobrazowy

3. Rezerwaty przyrody - w rezerwacie ochronie może podlegać cała przyroda, albo poszczególne jej elementy, w zależności od sytuacji. 

4. Obszary chronionego krajobrazu - to obszar chronione nie ze względu na konkretne gatunki, ale ogół krajobrazu. Ochrona może się różnić w zależności od sytuacji. 

5. Obszary Natura 2000 - Natura 2000 to projekt realizowany we wszystkich krajach Unii Europejskiej mający na celu ochronę i zachowanie ważnych dla przyrody, lecz zagrożonych zniszczeniem lub wymarciem siedlisk i gatunków Europy.

Dolina Rospudy

6. Użytki ekologiczne - obszary niewielkie powierzchniowo, ale wartościowe pod względem przyrodniczym.

7. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe - zgodnie z ustawą to obszary podlegające ochronie ze względu na wartości widokowe i estetyczne.

8. Stanowiska dokumentacyjne - ważne pod względem edukacyjnym miejsca występowania form geologicznych, skamieniałości lub minerałów.

9. Pomniki przyrody - twór przyrody (np. drzewo, minerał) ważny pod względem naukowym lub kulturowym

Bartek

10. Ochrona gatunkowa - ochrona rzadkich i zagrożonych wymarciem gatunków zwierząt, roślin lub grzybów.

Rodzaje ochrony gatunkowej:

• ochrona ścisła - są nią objęte gatunki zagrożone lub szczególnie rzadkie.

Zwierzęta objęte ścisłą ochroną gatunkową w Polsce. 

Rośliny objęte ścisłą ochroną w Polsce

• ochrona częściowa - stosowana jest wobec tych gatunków, które obecnie nie są jeszcze zagrożone, jednak aby nie dopuścić do pogorszenia ich ekologicznego statusu należy koniecznie kontrolować sposoby i zakres ich pozyskiwania czy nawet eliminowania przez człowieka.

Przyrodę można chronić na dwa sposoby: bierny i czynny.

Ochrona bierna polega na nieingerowaniu w chroniony obszar, tylko zabezpieczaniu przed wpływem czynników zewnętrznych. Sposób czynny to wszelkie działania mające na celu poprawienie stanu przyrody.