Mitoza, mejoza i cykl komórkowy

Cykl komórkowy to cykl życia komórki od jednego jej podziału do następnego. Dzieli się na fazy:

• Faza wzrostu komórki (G1) to takie "dzieciństwo" komórki. Komórka ma wtedy 100% swojego DNA.
• Faza Syntezy DNA (S) jest momentem namnożenia całego materiału genetycznego komórki, w efekcie czego komórka ma 200% DNA - dwie kompletne kopie.
• Faza wzmożonej syntezy białek (G2) to czas gdy komórka przygotowuje się do podziału, np namnaża swoje organella. Komórka nadal ma 200% DNA. Fazy G1, S i G2 razem nazywam interfazą.
• Faza podziału komórki (M) składająca się z podziału jadra komórkowego (kariokinezy) i podziału cytoplazmy i reszty struktur (cytokinezy). W jej wyniku otrzymujemy dwie komórki zawierające po 100% DNA lub 4 komórki mające po 50% DNA.

Kiedy komórka zróżnicuje (wyspecjalizuje) i przestanie się dzielić, wchodzi w fazę spoczynku podziałowego (G0).

Dla utrwalenia polecam film: Chromosomy, chromatydy, chromatyna.

Istnieje kilka rodzajów podziału komórek. U Eukariontów najpowszechniejszymi z nich są: mitoza oraz mejoza.

Mitoza to podział jąder komórek somatycznych. Jej zadaniem jest rozdzielenie DNA namnożonego w czasie fazy S cyklu komórkowego na dwa jądra komórkowe. Mitoza składa się z faz:

A) koniec interfazy - przygotowanie do mitozy, synteza białek wrzeciona podziałowego i innych białek niezbędnych do zajścia mitozy.

B) profaza - zaczyna zanikać otoczka jądrowa, następuje kondensacja chromatyny (chromosomy zaczynają być widoczne i ujawnia się ich chromosomu), formuje się wrzeciono podziałowe (kariokinetyczne), zanika jąderko.

C) metafaza - całkowicie zanika otoczka jądrowa, chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki, tworząc płytkę metafazową, następuje przyczepienie wrzeciona podziałowego do centromerów.

D) anafaza - następuje rozdzielenie chromatyd siostrzanych, powstają chromosomy potomne, które wędrują do przeciwległych biegunów komórki.

E) telofaza - wokół skupisk chromosomów powstaje otoczka jądrowa, chromosomy rozwijają się do chromatyny, zaczyna się cytokineza.

G) początek interfazy - dwie komórki potomne rosną i rozwijają się.

Dla utrwalenia polecam film: Mitoza.

Mejoza jest podziałem, w wyniku którego powstają jądra komórek generatywnych, czyli gamet. Jej zadaniem jest rozdzielenie DNA namnożonego w czasie fazy S cyklu komórkowego komórek prekursorskich gamet na cztery jądra komórkowe, z których każde zawiera 50% DNA komórki wyjściowej. Mejoza obejmuje 2 cykle podziałowe, z których każdy ma 4 fazy.

A) Koniec interfazy - przygotowanie do mejozy, synteza białek wrzeciona podziałowego i innych białek niezbędnych do zajścia mejozy.

B) profaza - zaczyna zanikać otoczka jądrowa, następuje kondensacja chromatyny (chromosomy zaczynają być widoczne i ujawnia się ich chromosomu), formuje się wrzeciono podziałowe (kariokinetyczne), zanika jąderko. Chromosomy łączą się w biwalenty (pary chromosomów homologicznych), zachodzi proces crossing over C/O.

C) metafaza - całkowicie zanika otoczka jądrowa, biwalenty ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki, następuje przyczepienie wrzeciona podziałowego do centromerów.

D) anafaza - następuje rozdzielenie chromosomów homologicznych, które wędrują do przeciwległych biegunów komórki. To jest właściwy moment podziału redukcyjnego.

E) telofaza - wokół skupisk DNA odtwarza się otoczka jądrowa, chromosomy rozwijają się do chromatyny, zaczyna się cytokineza.

F) profaza - zaczyna zanikać otoczka jądrowa, następuje kondensacja chromatyny (chromosomy zaczynają być widoczne i ujawnia się ich chromosomu), formuje się wrzeciono podziałowe (kariokinetyczne), zanika jąderko.

G) metafaza - całkowicie zanika otoczka jądrowa, chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki, tworząc płytkę metafazową, następuje przyczepienie wrzeciona podziałowego do centromerów.

H) anafaza - następuje rozdzielenie chromatyd siostrzanych, powstają chromosomy potomne, które wędrują do przeciwległych biegunów komórki.

I) telofaza - wokół skupisk chromosomów powstaje otoczka jądrowa, chromosomy rozwijają się do chromatyny, zaczyna się cytokineza.

J) początek interfazy - dwie komórki potomne rosną i rozwijają się.

Dla utrwalenia polecam film: Mejoza.

Anglojęzycznym polecam też film.

Może się zdarzyć, że komórka "wymknie" się z cyklu komórkowego. Mamy wtedy do czynienia z nowotworzeniem. Zainteresowanym polecam film: Komórki nowotworowe.

Obrazki pochodzą z podręcznika, z którego się uczymy:
 "Zycie" wyd. Wiking, autorstwa: A. Krawczyk i J. Krawczyk.